बंगाल

ही पोस्ट तुमच्या मित्रांबरोबर शेअर करा. अधिक माहिती साठी या पेज ला लाईक करा.

बंगाल

औरंगजेबाने मुर्शिद कुली खान यांना बंगालचे दिवाण म्हणून नियुक्त केले.

राज्यपाल मुर्शीद कुली खान (1717-1727) यांनी बंगालची राजधानी ढाका येथून मुर्शिदाबाद ला स्थलांतरित केली होती 

ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने महसूल वसुली रोखून आपल्या राज्याचे हित जपण्याचा प्रयत्न केला.

त्याचा जावई शुजाउद्दीन खान याच्या पश्चात,उत्तराधिकारी बनला आणि त्याने बिहार च्या सुबे राज्याला  बंगाल राज्यात विलीन केले.

बंगाल, बिहार आणि ओरिसा हे मुर्शीद कुली खान आणि त्याचे उत्तराधिकारी नवाब यांनी स्वतंत्र राज्यकर्ते म्हणून राज्य केले, तरीही त्यांनी मोगल राज्यकर्त्याकडे महसूल पाठविणे सुरूच ठेवले.

बंगालच्या नवाबांचे वर्णन खालीलप्रमाणे आहे-

औरंगजेबाने मुर्शिद कुली खान यांना बंगालचे दिवाण म्हणून नियुक्त केले.

मुर्शिद कुली खान याने ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीची महसूल वसुली रोखून आपल्या राज्याचे हित जपण्याचा प्रयत्न केला.

शुजाउद्दीन खान, जो मुर्शीद कुली खानचा जावई होता, त्याचा उत्तराधिकारी बनला आणि त्याने बिहार च्या सुबेला बंगाल राज्यात सामील करून घेतले.

शुजाचा मुलगा सरफराज खान यांनी आलम-उद-दौला हैदर जंग याची पदवी घेतली.

अली बर्दी खान यांना मोगल राज्यकर्त्याला दोन कोटी रुपये देऊन फर्मान प्राप्त झाला आणि त्याने आपल्या राजवटीला कायदेशीर आधार दिला.

त्याने आपल्या धाकट्या मुलीचा मुलगा सिराज-उद-दौला यांना त्याचा उत्तराधिकारी म्हणून घोषित केले.

सिराज-उद-दौलाने ब्रिटिशांना कलकत्ता येथे त्यांचे कारखान्यास किल्लेबंदी करण्यास रोखले परंतु ब्रिटिशांनी त्यांच्या आज्ञेचे उल्लंघन केल्यामुळे ब्रिटीश आणि सिराज-उद-दौला यांच्यात प्लासीची लढाई लढाई झाली.

मीर कासिम यांनी बर्दवान, मिदनापूर आणि चिटगांवची जमींदारी इंग्रजांच्या ताब्यात दिली.

आपले स्थान बळकट करण्यासाठी त्याने अनेक महसूल व लष्करी सुधारणांची अंमलबजावणी केली.

मीर जाफर यांनी बंगाल, बिहार आणि ओरिसा येथे मुक्त व्यापाराचा अधिकार आणि चोवीस परगण्यातील जमींदारी इंग्रजांना दिली.

1763 मध्ये मीर कासिमशी युध्द सुरू झाल्यानंतर, मीर कासीम ला पुन्हा इंग्रजांनी गादीवर बसवले.

नज्म-उद-दौला हा मीर जाफरचा मुलगा होता आणि राजकारणाच्या काळात ते फक्त ब्रिटिशांच्या हातातील कठपुतळी होते.

निष्कर्ष

औरंगजेबाच्या मृत्यूनंतर मोगल साम्राज्याचा पराभव  झाल्यानंतर बंगाल मुर्शीद कुली खानच्या नेतृत्वातून स्वतंत्र झाला.

मुर्शीद कुली खानने आपल्या सक्षम व्यवस्थापन क्षमतेतून बंगालला समृद्धीच्या शिखरावर आणले.